ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ

Στρατονίκη Xαλκιδικής: 13 χρόνια με τα φουρνέλα κάτω απ’ τα πόδια της

• Στη Στρατονίκη Χαλκιδικής τα φουρνέλα ακούγονται κάτω από τα πόδια των κατοίκων εδώ και 13 χρόνια. Από τις αρχές του 2000 η εταιρεία TVX Gold που στην ιδιοκτησία της βρίσκονται τα λεγόμενα Μεταλλεία Κασσάνδρας -στην ουσία πρόκειται για τα μεταλλεία του Στρατονικού Όρους, το οποίο σημειωτέον προστατεύεται από την ευρωπαϊκή σύμβαση Natura 2000 – προχωρά χωρίς άδεια, στην παράνομη εκμετάλλευση του μεταλλείου «Μαύρες Πέτρες» που βρίσκεται εξολοκλήρου κάτω από το χωριό Στρατονίκη. Προκύπτουν άμεσες αντιδράσεις. Οι κάτοικοι ξεσηκώνονται με διαδηλώσεις στην έδρα του Δήμου Σταγείρων-Ακάνθου, την Ιερισσό, στον Πολύγυρο -έδρα του νομού- στην Θεσσαλονίκη και με καθημερινή παρουσία στην πλατεία του χωριού προσπαθώντας να αποτρέψουν τους εργαζόμενους να μετακινηθούν στις στοές.
• Tον Φεβρουάριο του 2002 ο υφυπουργός Ανάπτυξης του ΠΑΣΟΚ κ. Αλέξανδρος Καλαφάτης υπογράφει σχετική άδεια και «νομιμοποιεί» την παράνομη εξόρυξη έχοντας και ως άλλοθι την εισήγηση ομάδας 6 καθηγητών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου που γνωμοδοτούν πως η εξόρυξη είναι «απολύτως ασφαλής για τον οικισμό». Eίχε προηγηθεί η επίσκεψη του αμερικανού πρεσβευτή κ. Tomas Miller στις εγκαταστάσεις της εταιρίας στο Στρατώνι Χαλκιδικής.
• Ο Δήμος Σταγείρων-Ακάνθου και οι κάτοικοι προσφεύγουν στο ΣτΕ.
• Ταυτόχρονα 4 διμοιρίες ΜΑΤ με καθημερινή παρουσία στο χωριό για 8 μήνες -από τον Φεβρουάριο του 2002- αστυνομεύουν τους «τρομοκράτες» κατοίκους που προσπαθούν να προστατέψουν το τελευταίο πράγμα που τους έχει απομείνει: την αξιοπρέπειά τους αφού οι ίδιοι «βιάζονται» καθημερινά από τις εκρήξεις των φουρνέλων εξόρυξης. Σπίτια, Εκκλησίες και το Σχολείο με ρωγμές. Εμφανίζονται καθιζήσεις. Ο φόβος για ανεπανόρθωτες ζημιές είναι διάχυτος. Aναπόφευκτα προκαλούνται συμπλοκές με τα MAT και συλλήψεις και 208 κάτοικοι της Στρατονίκης σέρνονται κατηγορούμενοι στα ποινικά δικαστήρια.
• Οι τηλεοπτικοί δίαυλοι γεμάτοι από αίμα και ριάλιτι, δεν έχουν χρόνο να ασχοληθούν με ένα χωριό ..κάπου στην Χαλκιδική και να αναδείξουν το πρόβλημα. Η Πολιτεία κοιμάται ανάμεσα στα μεγαλεπήβολα «σχέδια ανάπτυξης» και στις μεγαλόστομες διακηρύξεις. Υπουργοί και Βουλευτές μοιράζουν ανέξοδα υποσχέσεις ότι τίποτα δεν θα γίνει χωρίς «κοινωνική συναίνεση» για να ησυχάσουν αυτούς που αντιδρούν, ενώ ταυτόχρονα «δίνουν απλόχερα» θέσεις εργασίας σε υποψήφιους εργαζόμενους. Τα φουρνέλα συνεχίζουν!
• Στις αρχές του 2002 βγαίνει η 613/2002 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας της προσφυγής του Δήμου Σταγείρων -Ακάνθου κατά της εγκατάστασης Μεταλλουργίας χρυσού στο διπλανό χωριό Ολυμπιάδα. Με συντριπτική πλειοψηφία οι δικαστές αποφασίζουν ΟΧΙ στην Μεταλλουργία χρυσού και στα επενδυτικά σχέδια της TVX (η οποία σημειωτέον είχε χωροθετήσει το εργοστάσιο δίπλα από τα Αρχαία Στάγειρα, την γενέτειρα του Αριστοτέλη). Η απόφαση καταλήγει ως εξής: «…όπως προκύπτει από τα στοιχεία αυτά, το αναλισκόμενο για την κατασκευή του έργου φυσικό κεφάλαιο, δηλαδή δασικές εκτάσεις, υδατορέματα και ο εν γένει καταλαμβανόμενος από τις εγκαταστάσεις χώρος καθώς και οι επαπειλούμενοι από την λειτουργία του κίνδυνοι, ενόψει της επιλεγείσης μεθόδου παραγωγής του χρυσού, εμφανίζονται δυσανάλογοι εν σχέσει προς το προσδοκώμενο όφελος από την εισαγωγή στην χώρα νέας τεχνολογίας για την εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου και την αύξηση της απασχολήσεως του εργατικού δυναμικού της περιοχής, που είναι τα προκύπτοντα από τον φάκελο και ληφθέντα υπ‘ όψιν από την διοίκηση οφέλη από την εγκατάσταση. Συνεπώς, η προσβαλλομένη πράξη, που παρίσταται ως προϊόν πλημμελούς σταθμίσεως μεταξύ αφενός σκοπών θαλπομένων μεν από τον νόμο και το Σύνταγμα αλλά όχι επαρκών να αντισταθμίσουν την επαπειλούμενη βλάβη του φυσικού περιβάλλοντος και αφετέρου της τελευταιας αυτής βλάβης, είναι μη νόμιμη και πρέπει να ακυρωθή για τον λόγο αυτόν.»..

Μετά από αυτήν την εξέλιξη η TVX εκβιάζει με απολύσεις των εργαζομένων εάν δεν συνεχιστεί η εξόρυξη κάτω από την Στρατονίκη. Στη σύμβαση υπάρχουν άλλωστε ρήτρες για αποζημίωση «λόγω συνθηκών ανωτέρας βίας».

• Στις 7 Ιουνίου του 2002 συζητείται στην Ολομέλεια του Συμβουλίου Επικρατείας η υπόθεση της Στρατονίκης. Να γίνει δεκτή η αίτηση ακυρώσεως των κατοίκων προτείνει ο Εισηγητής κ. Π.Ν. Φλώρος. Υπέρ του κύρους της απόφασης παρεμβαίνει σύσσωμη η ελληνική Βιομηχανία, η ΓΣΕΕ και λοιπές ..δημοκρατικές δυνάμεις! Στις 6 Δεκεμβρίου του 2002 δημοσιεύεται επίσημα η απόφαση του Συμβουλίου Επικρατείας που κρίνει παράνομη της εξόρυξη κάτω από τη Στρατονίκη. Με την ανοχή του Υπουργείου Ανάπτυξης και της Νομαρχίας Χαλκιδικής, η TVX αγνοεί την απόφαση και συνεχίζει.
• Στις 7 Ιανουαρίου του 2003, το Υπουργείο Ανάπτυξης δίνει εντολή στην TVX να σταματήσει την εξόρυξη και επιτέλους, τα φουρνέλα σταματάνε. Οι κάτοικοι χαιρετούν την απόφαση αλλά η υπόθεση δεν έχει κριθεί.
• Στις 18 Φεβρουαρίου του 2003 (σε πολιτικό χρόνο dt) παρέχεται από τον ίδιο υφυπουργό του ΠΑΣΟΚ νέα έγκριση εξόρυξης κάτω από τη Στρατονίκη. Οι κάτοικοι στρέφονται με νέα προσφυγή κατά της έγκρισης εξόρυξης, στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Τα φουρνέλα απειλούν να επανέρθουν αλλά η TVX HELLAS κατ’ εντολή της μητρικής TVX GOLD -η οποία στο μεταξύ έχει συγχωνευθεί στον μεταλλευτικό πολυεθνικό κολοσσό που ακούει στο όνομα KINROSS- με απόλυτα δεικτικό τρόπο δεν κάνει χρήση της νέας αδειοδότησης, θέτει το προσωπικό των 480 εργαζομένων σε διαθεσιμότητα και διαρρέει ότι ετοιμάζεται να καταθέσει αίτηση πτώχευσης προσπαθώντας να εκμεταλλευτεί και την προεκλογική περίοδο που άτυπα αλλά ουσιαστικά έχει αρχίσει (άνοιξη 2003).
• Τελικά τον Nοέμβριο του 2003 η εταιρεία που παρουσιάστηκε από τις κυβερνήσει του ΠΑΣΟΚ ως μεγαλοεπενδυτής και σωτήρας ολόκληρης της Βορείου Χαλκιδικής, η TVX Gold, τρέπεται «εις άτακτον φυγήν».
• Οι εργαζόμενοι κινητοποιούνται για να εξασφαλίσουν την εργασία τους αφού τους έχουν εγκλωβίσει σε μια διαρκή ανασφάλεια για χρόνια πολιτικοί, κομματάρχες και μεγαλοπαράγοντες της περιοχής. Είναι γνωστά τα τηλεοπτικά φαινόμενα με τους μεταλλωρύχους να ωρύονται«ταμπουρωμένοι» στην είσοδο της στοάς του Μαντέμ Λάκκου, όπως και τα ρεπορτάζ ..επιφανών τηλεδημοσιογράφων να τους χρησιμοποιούσαν βορά στην τηλεθέαση.
• Στο επιτελείο της Κυβέρνησης ετοιμάζεται το επόμενο επενδυτικό σχήμα υπό την καθοδήγηση του Χαλκιδικάρχη Υπουργού κ. Χρήστου Πάχτα. Με συνοπτικές διαδικασίες μεταβιβάζεται η εταιρεία στο «νέο σχήμα» που ονομάζεται «ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ Α.Ε.» με μετόχους μεταξύ άλλων την ελληνική κατασκευαστική εταιρεία «ΑΚΤΩΡ» και την «Εuropean Goldfields» της οποίας μεγαλομέτοχος είναι ο Ρουμάνος Vasile Frank Timis που έχει καταδικαστεί για εμπόριο ηρωίνης και το όνομά του έχει συνδεθεί με ξέπλυμα βρώμικου χρήματος.

• Την σύμβαση τον Δεκέμβριο του 2003 υπογράφουν εκ μέρους της Κυβέρνησης οι Υφυπουργοί κ.κ. Πάχτας και Καλαφάτης και ο κ. Κούτρας εκ μέρους της εταιρείας. Θύελλα αντιδράσεων στην Βουλή πρωτοστατούντος του βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας κ. Σαλαγκούδη που χαρακτηρίζει τον Ρουμάνο μέτοχο «Δράκουλα των Καρπαθίων» και την πώληση της εταιρείας «σκάνδαλο».

• Παρ’ όλ’ αυτά η σύμβαση κυρώνεται και τα μεταλλεία μεταβιβάζονται με το κόστος της μεταβίβασης να ανέρχεται μόλις σε 11 εκατομμύρια Ευρώ αφού έχουν εξισωθεί «οι απορρέουσες από την σύμβαση του 1995 απαιτήσεις της πτωχευσάσης εταιρίας με τις ζημίες και βλάβες που έχει επιφέρει στο περιβάλλον της περιοχής».
• Οι εργαζόμενοι αποζημιώνονται και εισέρχονται σε 6ετές πρόγραμμα επανακατάρτισης. Σταματάει η εξορυκτική δραστηριότητα.
• Mε την εξέλιξη αυτή οι κάτοικοι είν’ αλήθεια εφησυχάζονται καθώς από την νέα εταιρεία ακολουθείται τακτική ήπιας προσαρμογής στα τοπικά δεδομένα.
• Οι εθνικές εκλογές του 2004 δίνουν έναν τόνο αισιοδοξίας αφού τα προηγούμενα χρόνια η Νέα Δημοκρατία για λόγους ψηφοθηρικούς υποστηρίζει τις αντιδράσεις σε τοπικό και άλλες φορές σε εθνικό επίπεδο με διαβεβαιώσεις κλπ. Φυσικά μόλις γίνεται Κυβέρνηση όλ’ αυτά αποτελούν παρελθόν. H νέα εταιρεία στηρίζεται αναφανδόν, ο κ. Σαλαγκούδης ως Υφυπουργός Ανάπτυξης πλέον, έχει αναστρέψει όλα τα προηγούμενα περί Δράκουλων λόγια του -νεανικές τρέλες θα πει- και προχωρά σε αγαστή συνεργασία μαζί της.
• Έτσι στις αρχές του 2005 η νέα ιδιοκτήτρια των μεταλλείων, εταιρεία «ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ Α.Ε.» υποβάλει Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για εκμετάλλευση του μεταλλείου κάτω από τη Στρατονίκη. Η Κυβέρνηση (της ΝΔ αυτή τη φορά) εγκρίνει ξανά την εξόρυξη.
• Οι κάτοικοι καταθέτουν νέα αίτηση ακυρώσεως στο ΣτΕ παράλληλα με αίτημα αναστολής των εργασιών μέχρι την έκδοση της απόφασης. Στα τέλη Σεπτεμβρίου 2005, το μεταλλείο ξαναρχίζει να λειτουργεί. Τα φουρνέλα ΞANAPXIZOYN να δονούν την γη της Στρατονίκης.
• Η Επιτροπή Αναστολών του ΣτΕ, αν και δέχτηκε ότι οι κάτοικοι και το περιβάλλον της περιοχής υφίστανται ζημία από τη δραστηριότητα, απέρριψε το αίτημα αναστολής εργασιών.
• Έτσι η υπόθεση παραπέμπεται στην κρίση της Ολομέλειας που θα τη συζητήσει στις 4 Μαϊου 2007. Παράλληλα η εταιρεία επαναφέρει στο προσκήνιο την ρυπογόνο Μεταλλουργία χρυσού.
• Τον Ιανουάριο του 2006 καταθέτει στο Υπουργείο Ανάπτυξης μελέτες για επιφανειακές εξορύξεις -κατά τριτοκοσμικό πρότυπο- στο παρακείμενο βουνό Κάκκαβος που βρίσκεται μεταξύ των χωριών Στρατονίκη, Μεγάλη Παναγία και Ιερισσός, έχει σχεδόν 100% δασοκάλυψη και αποτελεί φυσική συνέχεια του Στρατονικού Όρους. Οι μελέτες ακόμα περιλαμβάνουν δημιουργία δύο εργοστασίων Μεταλλουργίας χρυσού -μία στην Στρατονίκη και μία στην Ολυμπιάδα- και φυσικά χιλιάδες στρέμματα λιμνών απόθεσης αποβλήτων κυανίου και αρσενικού.
• Τα νέα «επενδυτικά» σχέδια για την περιοχή, μόλις ξεκίνησαν. Τα φουρνέλα κάτω από την Στρατονίκη συνεχίζουν!
• Το φθινόπωρο του 2006 δημιουργείται η Συντονιστική Eπιτροπή Kατοίκων Δήμου Παναγίας.
• Tην άνοιξη του 2007 δημιουργείται η Eπιτροπή Eνεργών Πολιτών Bορείου Xαλκιδικής (για την προστασία του περιβάλλοντος και την αειφόρο ανάπτυξη).
• H εκδίκαση της υπόθεσης από την Oλομέλεια του Συμβουλίου της Eπικρατείας αναβλήθηκε από την 5η Mαϊου για την 2α Nοεμβρίου 2007.

• Nέα αναβολή την 2α Nοεμβρίου 2007 για την 8η Mαΐου 2008 με την ελπίδα αυτή τη φορά να εκδικαστεί και να έχει αίσιο τέλος για το χωριό και την περιοχή.

Ο αγώνας των κατοίκων για την σωτηρία του τόπου τους εξακολουθεί.